Nakon višegodišnjeg praćenja njegove delatnosti, CIA je 1956. godine odlučila da Džaferu Devi odobri američku vizu i dolazak u SAD. U izveštaju o Devi koji je prethodio njegovom dolasku u Ameriku, CIA ga nije označila kao nacističkog funkcionera i ratnog zločinca, nego kao “antikomunistu” sa “istinskim patriotskim motivima” za političko delovanje.
VIŠE od pola miliona evra su prištinske vlasti uložile u početak rekonstrukcije kuće Džafera Deve u Kosovskoj Mitrovici, koja treba da postane “regionalni kulturni centar” pod imenom ovog zločinca iz Drugog svetskog rata. Deva je, potvrđuju dokumenti, bio agent Hitlerovog “Abvera” još od 1935, jedan od osnivača velikoalbanske oružane organizacije “Bali Kombetar” koja je započela genocid nad Srbima, zloglasni ministar policije “velike Albanije” u vreme nemačke okupacije, naredbodavac sistematskih zločina nad Srbima, Jevrejima i Romima, panislamista koji je sarađivao sa imamima koji su propovedali džihad i sa kojima je regrutovao muslimane i Albance za SS diviziju “Skenderbeg”.
Očigledna je namera da se rekonstruisanjem kuće ovog zločinca stvori centar kulta njegove ličnosti i ideja, a sve se to dešava pred očima predstavnika službenika “zapadnih demokratija”, a pre svih SAD, bez čijeg se odobrenja ne dešava ništa u srpskoj pokrajini. Srpska javnost, koja još gaji stereotipe o pobednicima i gubitnicima u Drugom svetskom ratu, teško shvata da za Nemačku, koja ima ogroman uticaj na Prištinu, Džafer Deva nikada nije bio zločinac, a da je za administraciju SAD, na preporuku CIA, tokom Hladnog rata postao poželjan saveznik.
– Nakon višegodišnjeg praćenja njegove delatnosti, CIA je 1956. godine odlučila da Devi odobri američku vizu i dolazak u SAD. U izveštaju o Devi koji je prethodio njegovom dolasku u Ameriku, CIA ga nije označila kao nacističkog funkcionera i ratnog zločinca, nego kao “antikomunistu” sa “istinskim patriotskim motivima” za političko delovanje. S obzirom na to da je angažman Džafera Deve u celom posleratnom periodu bio usmeren na propagiranje ujedinjenja Kosova i Albanije, opredeljenje CIA za saradnju sa njim ukazuje na promenu u američkim odnosu prema velikoalbanskim pretenzijama na Kosovo i Metohiju – navodi istoričar dr Igor Vukadinović.
Američki građanin Deva je pomogao prizrenskom učitelju Midhatu Vranićiju, koji je 1960. emigrirao iz Jugoslavije, da se takođe nastani u SAD.
– Deva i Vranići su, zajedno sa ostalim albanskim nacionalistima u Njujorku 1962. formirali organizaciju “Prizrenska liga u egzilu”. Prema raspoloživim izvorima, u stvaranju je učestvovala i CIA. Osnovni cilj “Treće Prizrenske lige” bio je otcepljenje Kosova i Metohije od Jugoslavije i stvaranje “etničke Albanije” – kaže dr Vukadinović.
Revizionisti istorije su očigledno procenili da je došao trenutak da se Deva i otvoreno rehabilituje preuređenjem njegove kuće u Kosovskoj Mitrovici, gde je formirao albansku SS diviziju “Skenderbeg”. “Slučaj Deva” pokazuje da istu težinu više nema ni reč “lovaca na naciste”, boraca protiv šovinizma i rasizma. Naime, Efraim Zurof, direktor jerusalimskog centra “Simon Vizental” je prezentovanjem informacija o Devi kao zločincu uspeo da 2022. raskrinka i zaustavi rekonstrukciju njegove kuće. Tada je otkriveno da su prištinske vlasti tražile i dobile novac za ovu besramnu operaciju od Evropske unije i Programa Ujedinjenih nacija za razvoj, koji su bili “neobavešteni” o liku i delu Deve iako se informacije o njegovim zločinima mogu naći čak i na “Vikipediji”.
Prištinske vlasti nisu morale dugo da čekaju da se prašina u javnosti slegne i da dobiju mig od svojih sponzora da nastave da rade na rehabilitaciji Deve, posle čega će verovatno uslediti i pranja biografija ostalih zločinaca, koji su prihvaćeni kao saveznici u Hladnom ratu. Odavno nema socijalističkih Sovjetskog Saveza, ni Jugoslavije, čije je državno uređenje davalo ideološko opravdanje za takve kompromise. Ostali su samo Srbi i Rusi, protiv kojih Zapad vodi sukob sa motivima i opravdanjima kakve je nekada koristila Nemačka i sa istim saveznicima.
– Veliki broj pripadnika fašističkog režima Kraljevine Albanije tokom Drugog svetskog rata je nakon povlačenja Nemačke sa Balkana pronašao utočište u Italiji, Turskoj i zemljama zapadne Evrope, gde je nastavio da politički deluje. Vođa organizacije “Bali Kombetar” Midhat Frašeri se nakon višegodišnjeg boravka u Italiji 1949. prebacio u SAD, a sa sobom je poveo i druge istaknute kvislinge. U SAD se uskoro nastanio vođa pokreta “Legalitet” Abaz Kupi, a sredinom pedesetih godina i Džafer Deva. Preloman momenat za albansku ekstremnu emigraciju na Zapadu predstavlja operacija Valuable, kojom su SAD i Britanija pokušale da obore komunistički režim Envera Hodže u Albaniji. Iako je operacija neuspela, iza nje su ostale čvrste veze između američke i britanske obaveštajne službe i nacionalističke albanske emigracije, koje su dodatno intenzivirane šezdesetih godina – navodi dr Vukadinović.
Od vodećih ideologa i rukovodilaca “velike Albanije” posle rata je krivično odgovarao jedino Bedri Pejani (1885-1946). Komunističke vlasti Jugoslavije nisu ni pokušale da dođu do velikoalbanskih funkcionera, zločinaca koji su pobegli u inostranstvo i tamo nastavili posao započet pod okriljem fašista i nacista. Amerikanci su posetili izbeglog albanskog kralja Ahmeda Zogua u Egiptu i ponudili mu vlast ako animira albansku emigraciju za učešće u prevratu protiv Enver Hodže.
– Američki agenti su 5. maja 1949. u Aleksandriji obavili razgovor sa odbeglim albanskim kraljem Zoguom koji je podržao stvaranje jedinstvenog antikomunističkog fronta Albanaca u egzilu, a složio se i da Frašeri, kao lider najbrojnije emigrantske organizacije, bude na čelu celog pokreta. On je predložio da “ukoliko međunarodna situacija to dozvoljava”, u komitetu bude i jedan predstavnik Kosova, a kao najpodesnijeg za ovu funkciju naveo je Devu. Prema Zoguu, Deva je bio omražen u Tirani i Albaniji zbog surovosti koju je pokazao kao ministar unutrašnjih poslova 1943-1944, ali je uživao veliku popularnost među Albancima na Kosovu – navodi dr Vukadinović.
On je utvrdio emigrantski put ovog saradnika nacističke Nemačke, odgovornog za smrt velikog broja ljudi.
– U novembru 1944. Deva je otišao u Beč. Potom je nekoliko godina boravio u Italiji, gde je uživao status “raseljenog lica”. Početkom pedesetih godina živeo je u Turskoj, a 1956. preselio se u SAD, gde je proveo ostatak života. Devina uloga je od posebnog značaja za albansku emigraciju, pošto je tokom šezdesetih godina tesno sarađivao sa američkom obaveštajnom službom CIA – navodi dr Vukadinović.
ODOBRAN AMERIČKA VIZA
VOĐA “Bali kombetara” Midhat Frašeri se 1947. obratio američkom ambasadoru u Rimu, predloživši da se sa pedeset sledbenika doseli u SAD, kako bi se tamo “suprotstavio komunističkim intrigama”. Frašerijevi saradnici su bili istaknuti kolaboracionisti i ratni zločinci, pa je Stejt department odbio molbu. Sukob Jugoslavije sa Informbiroom promenio je američki stav.
– U maju 1949. Frašeriju i njegovim saradnicima odobrena je američka viza, tako da su albanski kvislinzi došli u SAD i nastanili se u Njujorku – navodi dr Vukadinović.